Stemmen / Voix / Voci in de Klappei

Giovedì 19 giugno, presso il foyer della Filmhuis Klappei di Anversa (Klappeistraat 2, 2040 Anversa), i membri de La Dante di Anversa hanno potuto assistere alla presentazione di Stemmen / Voix / Voci, pubblicato da Raffaelli Editore.

Il libro raccoglie una selezione di poesie di Herman Dirk van de Dodeweerd, noto con lo pseudonimo “Armando”, proposte in un’edizione trilingue: neerlandese-francese-italiano. Si tratta di un evento significativo, poiché è la prima volta che l’opera poetica di Armando viene tradotta in italiano e una delle primissime anche in lingua francese.

 Alla presentazione sono intervenuti i due traduttori del volume: la professoressa Marie Jadot (Università di Liegi), studiosa di Armando e attiva da poco nel campo della traduzione letteraria, e il professor Franco Paris (Università “L’Orientale” di Napoli), uno dei traduttori più richiesti e di lunga esperienza, nonché membro dell’Accademia Reale delle Lettere di Fiandra, il quale si è avvicinato alla poesia di Armando proprio grazie a questo progetto.

 

I relatori, moderati dal presidente de La Dante di Anversa Emiliano Manzillo, hanno illustrato il loro metodo di lavoro, basato su un approccio comparativo tra le due lingue di arrivo. Ciascuno ha messo a disposizione la propria competenza linguistica per sostenere l’altro nella revisione e nella resa dei testi nella rispettiva lingua madre. Questa collaborazione è stata resa possibile dal fatto che entrambi conoscono e parlano sia il francese sia l’italiano.

L’incontro si è aperto con un’introduzione al contesto storico e culturale in cui Armando ha vissuto e operato. È stato evidenziato come l’ambiente che lo ha circondato abbia avuto un ruolo decisivo nella formazione della sua voce poetica. A seguire, sono state lette alcune poesie tratte dal volume e analizzate nel dettaglio. I traduttori hanno spiegato le scelte compiute durante il processo traduttivo, soffermandosi su difficoltà linguistiche, ambiguità testuali e sul tentativo di restituire la musicalità originale dei versi. La musicalità, infatti, è un aspetto centrale nella scrittura di Armando, che nella sua vita è stato anche violinista.

La presentazione è stata accompagnata da supporti multimediali che hanno aiutato il pubblico a seguire meglio i testi e le traduzioni. Inoltre, sono stati proiettati alcuni dipinti dell’autore, a testimonianza della sua attività anche nel campo delle arti visive.

L’iniziativa ha offerto un’occasione preziosa per approfondire l’opera di un autore ancora poco conosciuto fuori dai Paesi Bassi, ma di grande valore artistico e umano.

Francesco Vecchio, tirocinante Erasmus dall'Università di Trieste

Op donderdag 19 juni vond in de foyer van Filmhuis Klappei in Antwerpen (Klappeistraat 2, 2040 Antwerpen) de presentatie plaats van Stemmen / Voix / Voci, uitgegeven door Raffaelli Editore. Leden van La Dante di Anversa waren hierbij aanwezig.

Het boek bevat een selectie van gedichten van Herman Dirk van de Dodeweerd, beter bekend onder het pseudoniem ‘Armando’. De bundel verschijnt in een drietalige editie: Nederlands-Frans-Italiaans. Het is een bijzondere gebeurtenis, want het is de eerste keer dat Armando’s poëzie in het Italiaans is vertaald, en een van de allereerste keren ook in het Frans.

 Tijdens de presentatie kwamen beide vertalers van het boek aan het woord: professor Marie Jadot (Universiteit van Luik), een kenner van Armando die recent ook actief is in literaire vertaling, en professor Franco Paris (Universiteit ‘L’Orientale’ van Napels), een ervaren vertaler -lid van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, die Armando’s werk via dit project heeft leren kennen.

Onder leiding van Emiliano Manzillo, voorzitter van La Dante di Anversa, vertelden de sprekers over hun werkwijze, gebaseerd op een vergelijkende aanpak tussen de twee doeltalen. Beiden zetten hun taalkennis in om elkaars werk te ondersteunen en de teksten in hun moedertaal zo goed mogelijk weer te geven. Deze samenwerking was mogelijk doordat ze zowel Frans als Italiaans beheersen.

De bijeenkomst begon met een introductie over de historische en culturele context waarin Armando leefde en werkte. Daarbij werd benadrukt hoe belangrijk zijn omgeving is geweest voor het ontstaan van zijn poëtische stem.

Daarna werden enkele gedichten uit de bundel voorgelezen en besproken. De vertalers lichtten hun keuzes toe, gingen in op taalkundige uitdagingen, tekstuele dubbelzinnigheden en hun poging om de oorspronkelijke muzikaliteit van de verzen te behouden. Die muzikaliteit is een essentieel aspect van Armando’s stijl: hij was immers ook violist.

De presentatie werd ondersteund met beeldmateriaal, zodat het publiek de teksten en vertalingen beter kon volgen. Ook werden enkele schilderijen van Armando getoond, als bewijs van zijn werk in de beeldende kunst.

Het evenement bood een mooie gelegenheid om kennis te maken met het werk van een auteur die buiten Nederland nog weinig bekend is, maar een grote artistieke en menselijke waarde heeft.

Vertaling van Laura Andreuzzi en Roberta Tormena, Erasmus uit Universiteit van Triëst